Fructose là đường tự nhiên có trong trái cây, cũng như một số loại rau và mật ong. Khi được tiêu thụ từ các nguồn tự nhiên như táo hoặc chà là, fructose không được xem là có hại cho sức khỏe con người.

Tuy nhiên, khi fructose được tiêu thụ dưới dạng xi-rô bắp có hàm lượng fructose cao thông qua thực phẩm chế biến sẵn như soda và các loại bánh nướng đóng gói, thì nó có thể trở thành mối lo ngại cho sức khỏe.

Các nghiên cứu trước đây liên kết việc tiêu thụ fructose hoặc xi-rô bắp có hàm lượng fructose cao với việc tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, tiểu đường loại 2, bệnh gan nhiễm mỡ, bệnh thận và ung thư.

Tiến sĩ Gary Patti, Giáo sư Hóa học, Di truyền học và Y học Michael và Tana Powell tại Đại học Washington ở St. Louis, chia sẻ rằng: “Fructose có sẵn tự nhiên trong một số loại trái cây và rau củ, vì vậy con người luôn tiếp xúc với nó.”

Ông nói thêm: “Điều đã thay đổi trong bốn đến năm thập kỷ qua là chúng ta bắt đầu sử dụng fructose như một chất tạo ngọt nhân tạo trong thực phẩm chế biến sẵn. Kết quả là, nhiều người tiếp xúc với lượng fructose cao hơn bao giờ hết. Việc quan trọng là phải hiểu tác động của điều này đối với sức khỏe con người.”

Patti là tác giả chính của một nghiên cứu mới được công bố gần đây trên tạp chí Nature, phát hiện ra rằng fructose trong chế độ ăn uống có thể thúc đẩy sự phát triển khối u ở các mô hình động vật mắc bệnh ung thư hắc tố, ung thư vú và ung thư cổ tử cung.

Tại sao lại xem xét mối liên hệ giữa fructose và ung thư?

Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã sử dụng mô hình động vật có khối u ung thư. Trong quá trình nghiên cứu, các con vật được cho ăn chế độ ăn giàu fructose.

Patti nói: “Hơn một thế kỷ qua, người ta đã chứng minh rõ ràng rằng các tế bào ung thư nghiện glucose. Chúng tôi luôn tận dụng điều này trong phòng khám. Bệnh nhân được cung cấp một dạng glucose phóng xạ, có thể thấy rõ trong các lần chụp PET (chụp cắt lớp phát xạ). Vì các tế bào ung thư hấp thụ nhiều glucose hơn hầu hết các tế bào khỏe mạnh khác, nên chúng phát sáng rõ rệt trên hình ảnh quét.”

Ông tiếp tục: “Glucose và fructose được tạo thành từ cùng một nguyên tử. Điểm khác biệt duy nhất giữa chúng là cách sắp xếp các nguyên tử. Với sự thèm khát glucose của các tế bào ung thư, thật khó để tưởng tượng rằng chúng cũng có thể sử dụng fructose theo cách tương tự.”

Đường fructose, lipid và sự phát triển của khối u

Sau khi phân tích, Patti và nhóm của ông phát hiện ra rằng gan của cơ thể chuyển hóa fructose thành một loại lipid được gọi là lysophosphatidylcholine (LPC), có liên quan đến tình trạng viêm. Khi các tế bào ung thư phân chia, chúng cần một lượng lớn lipid. Lượng LPC cao hơn trong máu sẽ hỗ trợ sự nhân lên của tế bào ung thư, từ đó giúp khối u phát triển.

Patti giải thích: “Khi bạn ăn quá nhiều thức ăn, cơ thể bạn sẽ chuyển hóa chúng thành chất béo. Đó là cách cơ thể bạn dự trữ năng lượng. Lượng fructose cao trong chế độ ăn uống sẽ kích thích một quá trình tương tự. Đường fructose được chuyển hóa thành tiền chất của chất béo trong gan, được gọi là lipid. Những lipid này sau đó có thể nuôi dưỡng khối u.”

Ông tiếp tục: “Tế bào ung thư khác với hầu hết các tế bào khác trong cơ thể vì chúng phân chia nhanh chóng, điều này cho phép khối u phát triển lớn hơn. Để một tế bào ung thư phân chia thành hai, nó phải tạo ra một tập hợp các thành phần tế bào mới. Điều này đòi hỏi rất nhiều chất dinh dưỡng, mà cuối cùng lại đến từ chế độ ăn uống. Do đó, có thể hình dung một cách trực quan rằng việc thay đổi chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển của khối u.”

Patti nói thêm: “Điều phức tạp là có rất nhiều biến số cần phải xem xét, chẳng hạn như vị trí của khối u trong cơ thể, nó mang gen gây ung thư nào, bệnh nhân đang sử dụng loại thuốc nào, các thành phần dinh dưỡng nào được chuyển hóa thành trước khi tiếp cận khối u, v.v. Hiểu biết của chúng tôi về những vấn đề này mới chỉ ở giai đoạn rất sơ khai, nhưng ngày càng có nhiều nghiên cứu bắt đầu làm sáng tỏ những chi tiết quan trọng. Tôi hy vọng nghiên cứu của chúng tôi sẽ là một phần của phương trình đó.”

Ảnh hưởng của thực phẩm chế biến đến nguy cơ ung thư: Hiểu rõ các cơ chế tác động

Anton Bilchik, Tiến sĩ, bác sĩ phẫu thuật ung thư, trưởng khoa và Giám đốc Chương trình Tiêu hóa và Gan mật tại Viện Ung thư Providence Saint John ở Santa Monica, California, cho biết:

“Chúng tôi đã nghi ngờ từ lâu rằng một số thực phẩm bổ sung như chất tạo ngọt và thực phẩm chế biến làm tăng nguy cơ ung thư, nhưng chúng tôi chưa bao giờ thực sự biết cơ chế đó.”

Ông nói tiếp: “Đây là một trong số ít nghiên cứu đưa ra cơ chế khả dĩ của fructose, được tìm thấy trong xi-rô bắp, thực phẩm chế biến và chất tạo ngọt, một cơ chế có thể gây ra nhiều loại ung thư khác nhau. Vì vậy, có thể có một số sự thật trong việc mọi người cần rất thận trọng khi sử dụng chất tạo ngọt hoặc sử dụng đường không phải từ trái cây và rau củ mà có trong thực phẩm chế biến. Fructose có trong rất nhiều thực phẩm chúng ta ăn, và hiện nay chúng ta đang chứng kiến ​​sự gia tăng đáng kể số lượng người trẻ được chẩn đoán mắc một số loại ung thư, chẳng hạn như ung thư đại trực tràng, và điều này có liên quan đến thực phẩm chế biến sẵn."

Bilchik nói: "Và chúng ta biết rằng thực phẩm chế biến sẵn có hàm lượng fructose cao, vì vậy điều này chỉ là một cơ chế khả thi. Tôi nghĩ rằng chúng ta cần xem xét một số nghiên cứu lâm sàng trên những người sử dụng chất tạo ngọt so với đường tự nhiên để xem liệu có sự khác biệt nào về nguy cơ ung thư hay không. Vì vậy, tôi nghĩ việc áp dụng điều này vào thực tế lâm sàng sẽ mang lại nhiều lợi ích nhất."

Làm thế nào để giảm lượng fructose tiêu thụ?

Monique Richard, một chuyên gia dinh dưỡng cho biết một cách đơn giản: “Mặc dù không phải lúc nào cũng khả thi hoặc dễ dàng, để tránh tiêu thụ quá nhiều hoặc các loại fructose kém có lợi cho sức khỏe là ăn nhiều thực phẩm tươi, không có bao bì hay nhãn mác, chẳng hạn như rau củ và trái cây tươi.”

Bà khuyên rằng: "Hãy nói ‘có’ với fructose tự nhiên trong trái cây và ‘không, cảm ơn’ với fructose trong thực phẩm chế biến như bánh cuộn trái cây."

Richard tiếp tục: "Chất xơ, vitamin và khoáng chất tự nhiên đi kèm với carbohydrate như fructose trong trái cây và rau củ ít có khả năng bị tiêu thụ quá mức, mặc dù khẩu phần vẫn quan trọng. Chất xơ và chất dinh dưỡng cũng có lợi cho hệ vi sinh đường ruột của chúng ta, mà chúng tôi cũng nhận thấy đang bị ảnh hưởng bởi việc tiêu thụ quá nhiều fructose từ thực phẩm siêu chế biến. Đọc nhãn và hiểu rõ thành phần là một chìa khóa khác để biết bạn đang tiêu thụ những gì. Có rất nhiều tên gọi khác nhau cho đường. Hãy tự tìm hiểu về các loại và tên gọi của đường để bạn không phải đánh đổi chúng để lấy một sản phẩm tương đương hoặc tương tự.”

Bà nói: “Các nhà sản xuất thực phẩm rất hiểu cách tiếp thị để kiếm lợi nhuận. Một nhãn hàng có thể ghi ‘không chứa siro bắp giàu fructose’, nhưng thực tế lại có lượng fructose, glucose hoặc sucrose (đường tinh luyện) tương đương hoặc thậm chí cao hơn. Tôi thường thấy điều này trong bánh quy giòn, bánh quy, nước ngọt và nước ép.”

Richard khuyên: “Hãy nhớ rằng, không có lý do gì để phải quá khắt khe và loại bỏ hoàn toàn những món ăn chế biến, ví dụ như trong các dịp lễ, Halloween hay khi thưởng thức món ăn vặt yêu thích. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là biết được lượng tiêu thụ, tần suất sử dụng và đảm bảo rằng thực phẩm tự nhiên, lành mạnh không bị thay thế bởi những món ăn chế biến sẵn trong chế độ ăn hằng ngày, đó mới là chìa khóa để duy trì cả sức khỏe lẫn niềm vui trong cuộc sống.”

Theo Medical News Today