Viêm khớp dạng thấp là một rối loạn tự miễn dịch có thể gây đau khớp và biến dạng xương. Đây là một căn bệnh tiến triển, và mặc dù chưa có phương pháp chữa khỏi, các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu thêm về các phương pháp điều trị và phòng ngừa.

Nhiều nhà nghiên cứu quan tâm đến cách hệ vi sinh vật đường ruột có thể ảnh hưởng đến các rối loạn tự miễn dịch, bao gồm cả viêm khớp dạng thấp. Vì sự hiện diện của một số loại vi khuẩn trong ruột có thể gây viêm, các nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu thêm về vai trò của chúng trong tình trạng này.

Mối liên hệ giữa viêm khớp dạng thấp và tình trạng viêm là gì?

Khoảng 1,3 triệu người tại Hoa Kỳ mắc viêm khớp dạng thấp, căn bệnh có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể. Ngoài việc ảnh hưởng đến các khớp trên khắp cơ thể, viêm khớp dạng thấp còn có thể ảnh hưởng đến mắt, phổi và tim.

Theo Tổ chức Viêm khớp, một số triệu chứng của viêm khớp dạng thấp bao gồm:

• Đau khớp
• Mệt mỏi
• Viêm nướu
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Cứng khớp vào buổi sáng.

Mặc dù các chuyên gia chưa chắc chắn chính xác nguyên nhân gây viêm khớp dạng thấp, nhưng các yếu tố di truyền và môi trường có thể đóng một vai trò trong việc phát triển bệnh. Ngoài ra, một số nhà khoa học tin rằng đường ruột có thể là một yếu tố góp phần gây viêm khớp dạng thấp hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

Theo một bài đánh giá năm 2015, các chuyên gia định nghĩa hệ vi sinh vật đường ruột là "tất cả vi khuẩn, vi-rút, nấm, vi khuẩn cổ và sinh vật nhân thực sống trong cơ thể con người".

Có hàng nghìn tỷ vi khuẩn trong ruột, và chúng ảnh hưởng đến nhiều quá trình của cơ thể, bao gồm chuyển hóa thức ăn, bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và thu thập năng lượng.

Hệ vi sinh vật đường ruột có cả vi khuẩn có lợi và có hại, và quá nhiều hoặc quá ít một số loại vi khuẩn nhất định có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể và thậm chí làm gián đoạn quá trình điều hòa hệ thống miễn dịch, một hiện tượng được gọi là "rối loạn vi khuẩn đường ruột".

Theo một bài đánh giá năm 2020, "sự hiện diện của một số loại vi khuẩn nhất định có liên quan đến các phân tử gây viêm có thể gây viêm ở nhiều mô khác nhau trong cơ thể".

Với suy nghĩ này, các nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu thêm về cách vi khuẩn gây viêm có thể góp phần gây ra một căn bệnh như viêm khớp dạng thấp. Các tác giả của bài đánh giá hiện tại đã tổng hợp nhiều nghiên cứu, bao gồm một phân tích tổng hợp quy mô lớn, để cung cấp cái nhìn sâu hơn về chế độ ăn uống, hệ vi sinh vật đường ruột và viêm khớp dạng thấp.

Vi khuẩn đóng vai trò như thế nào trong bệnh viêm khớp dạng thấp

Prevotella copri là một loại vi khuẩn đường ruột có liên quan đến bệnh viêm khớp dạng thấp, nhiều nghiên cứu trong bài đánh giá đã chỉ ra mối liên hệ giữa P. copri với cơ chế sinh bệnh của căn bệnh này.

Những vi khuẩn này tăng lên trong đường ruột ở những bệnh nhân viêm khớp dạng thấp giai đoạn đầu, vì vậy việc phát hiện sớm sự gia tăng của những vi khuẩn này có thể chỉ ra sự phát triển của bệnh.

Sự gia tăng P. copri góp phần gây ra viêm khớp dạng thấp bằng cách gây rối loạn chức năng hệ thống miễn dịch và có thể dẫn đến tổn thương khớp. Bài đánh giá cho thấy chế độ ăn nhiều chất xơ, đồng thời giàu carbohydrate và đường đơn có thể làm tăng nồng độ P. copri.

Một nghiên cứu cho biết vi khuẩn Collinsella là một loại vi khuẩn quan trọng cần lưu ý về khả năng phát triển viêm khớp dạng thấp. Nhiều bệnh nhân viêm khớp dạng thấp giai đoạn đầu có nồng độ Collinsella cao, có thể góp phần gây viêm toàn thân.

Trong khi sự dư thừa của một số loại vi khuẩn có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng viêm khớp dạng thấp hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh này, nhưng sự gia tăng của các loại vi khuẩn khác, chẳng hạn như Lactobacillus casei, có thể mang lại lợi ích.

Theo bài đánh giá, L. casei dẫn đến “mức protein phản ứng C (CRP) thấp hơn và giảm số lượng khớp bị đau và sưng cũng như kích thích các phản ứng chống viêm”.

Chế độ ăn uống có thể giúp ích cho bệnh viêm khớp dạng thấp không?

Thực phẩm và đồ uống mà một người tiêu thụ ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật đường ruột, tình trạng viêm và phản ứng miễn dịch của cơ thể. Do đó, chế độ ăn uống của một người có thể có tác động "gián tiếp" đến sự tiến triển của bệnh viêm khớp dạng thấp.

Theo bài đánh giá, chất xơ là thành phần quan trọng trong việc điều chỉnh hệ vi sinh vật đường ruột và có thể cải thiện kết quả sức khỏe cho những người bị viêm khớp dạng thấp.

Vi khuẩn đường ruột chuyển hóa chất xơ thành axit béo chuỗi ngắn, có thể cải thiện chức năng của hàng rào ruột, do đó làm giảm viêm. Ngoài ra, khi chất xơ chuyển hóa thành axit béo chuỗi ngắn, nó có thể giúp điều chỉnh phản ứng miễn dịch của cơ thể. Bài đánh giá cũng cho thấy chế độ ăn ít chất xơ có liên quan đến việc tăng 25% tỷ lệ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp và chế độ ăn nhiều chất xơ giúp cải thiện các triệu chứng.

Các tác giả lưu ý rằng 98% số người trong một nghiên cứu về bệnh viêm khớp dạng thấp tiêu thụ ít hơn 30 gam (g) chất xơ mỗi ngày. Khuyến nghị hiện hành về chế độ ăn uống đối với người trưởng thành tại Hoa Kỳ là 38 g chất xơ mỗi ngày đối với nam giới và 25 g chất xơ mỗi ngày đối với nữ giới.

Theo bài đánh giá, những người tăng lượng chất xơ trong 28 ngày bằng cách sử dụng các chất bổ sung như thanh chất xơ hoặc ngũ cốc đã ghi nhận sự giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp.

Bài đánh giá cũng chỉ ra rằng những người có triệu chứng viêm khớp dạng thấp có thể giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng này bằng cách ăn ít thịt đỏ, tăng cường bổ sung vitamin E và giảm tiêu thụ chất béo bão hòa.

Chế độ ăn Địa Trung Hải có thể cải thiện các triệu chứng viêm khớp dạng thấp. Chế độ ăn này tập trung vào việc ăn ngũ cốc nguyên hạt, chất béo lành mạnh, trái cây, cá và rau củ. Ngoài ra, chế độ ăn Địa Trung Hải mang lại lợi ích bảo vệ tim mạch và giảm đau khớp. Chế độ ăn này cũng thúc đẩy vi khuẩn có lợi trong đường ruột, giúp giảm viêm.

Lời khuyên của chuyên gia: Thực phẩm cần chú trọng trong điều trị viêm khớp dạng thấp

Raj Dasgupta, Tiến sĩ Y khoa, chuyên về nội khoa, phổi, chăm sóc đặc biệt và y học giấc ngủ, đồng thời là Chuyên gia Đánh giá Y khoa của NCOA, cho biết:

“Có khá nhiều bằng chứng cho thấy sự mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột có liên quan đến viêm khớp dạng thấp. Các nghiên cứu cho thấy những người bị viêm khớp dạng thấp thường có hệ vi sinh vật đường ruột kém đa dạng hơn, với một số vi khuẩn có hại, chẳng hạn như Prevotella copri, xuất hiện thường xuyên hơn”.

Dasgupta cũng cảnh báo rằng mặc dù những thay đổi như vậy có thể góp phần gây viêm mãn tính, nhưng cần thêm nhiều nghiên cứu để xác nhận mối quan hệ này: “Mặc dù mối liên hệ này rất rõ ràng, nhưng vẫn còn khá khó khăn để chứng minh chính xác những thay đổi hệ vi sinh vật này gây ra viêm khớp dạng thấp. Cần có thêm nhiều nghiên cứu nữa để tìm ra mối quan hệ chính xác đang diễn ra.”

Ông cũng đề cập đến một số bước mọi người có thể thực hiện để hỗ trợ các vấn đề về đường ruột và có khả năng giảm nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp.

Ông khuyên rằng: “Ăn nhiều chất xơ giúp vi khuẩn có lợi phát triển, từ đó có thể giảm viêm. Bổ sung axit béo omega-3 từ cá (như cá hồi), hạt lanh và quả óc chó cũng có thể làm giảm viêm. Ăn nhiều trái cây và rau củ cung cấp chất chống oxy hóa giúp chống viêm, và các thực phẩm probiotic như sữa chua và dưa cải bắp muối chua có thể tăng cường sức khỏe đường ruột.”

Bác sĩ Roger Sen, giám đốc Trung tâm Y tế Eagles Landing ở Ontario, lưu ý:

“Mặc dù nghiên cứu về chứng loạn khuẩn đường ruột và viêm khớp dạng thấp rất hứa hẹn, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là đây là một lĩnh vực phức tạp với nhiều điều cần tìm hiểu thêm. Phản ứng của từng cá nhân đối với các biện pháp can thiệp về chế độ ăn uống có thể khác nhau, và bạn nên luôn tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia chăm sóc sức khỏe trước khi thực hiện những thay đổi đáng kể trong chế độ ăn uống hoặc lối sống của mình.”

Sen cũng khuyến nghị những người đang áp dụng các biện pháp can thiệp về chế độ ăn uống để điều trị chứng rối loạn vi khuẩn đường ruột nên tập trung vào chế độ ăn nhiều chất xơ, bổ sung axit béo omega-3, uống thực phẩm bổ sung men vi sinh và chú trọng vào chế độ ăn chống viêm.

Sen khuyên rằng: “Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ và đồ uống có đường có thể giúp giảm viêm.”

Theo Medical News Today